Домбыра күні

Домбыра (қаз. домбыра) - қазақтың екі ішекті шертпелі музыкалық аспабы.Сондай-ақ ноғайлықтардың халықтық аспабы болып табылады. Ол сүйемелдеу және жеке, сонымен қатар қазақ халық музыкасындағы негізгі құрал ретінде қолданылады. Қазіргі заманғы орындаушылар қолданады.

Дене алмұрт тәрізді және ұзын мойынмен бөлінген. Жолдар әдетте квартетке немесе квинтаға орнатылады.

Ұлы домбырашылардың бірі қазақтың халық музыканты және композиторы Құрманғазы болып табылады, ол қазақтың музыкалық мәдениетінің, оның ішінде домбырадағы музыканың дамуына үлкен әсер етті: оның "Адай" музыкалық композициясы Қазақстанда және шетелде танымал.

Домбыра тек қазақтарда ғана емес. Бұл құралдың көптеген халықтар арасында өзіндік ұқсастықтары бар. Орыс мәдениетінде ұқсас домра аспабы бар, тәжік мәдениетінде-Думрак, өзбек мәдениетінде-Думбыра, Думбрак, Дутар тәрізді, қырғыз мәдениетінде — Комуз, түрікмен мәдениетінде — Дутар, Баш, Думбыра, башқұрт мәдениетінде — Думбыра, ноғай мәдениетінде — Азов — Домбыра, түрік мәдениетінде-Саз. Бұл аспаптар кейде ішектер санында (3 жолға дейін), сондай-ақ ішектердің материалында (нейлон, металл) ерекшеленеді.

1989 жылы Қазақстанда Алматы облысында, "Майтөбе" үстіртіндегі (жайлау) биік тауларда профессор С.Ақитаев этнограф Жагд Бабалықұлының көмегімен музыкалық аспап пен түрлі қалыпта билейтін төрт адам бейнеленген жартасқа салынған суретті тапты. Белгілі археолог К.Ақышевтің зерттеулері бойынша бұл сурет неолит дәуіріне жатады. Қазір бұл сурет халық аспаптары мұражайында. Ықылас Дүкенұлы Алматы қаласында, Қазақстан. Суреттен көрініп тұрғандай, ежелгі суретшінің жартаста бейнеленген аспабы формасы бойынша домбыраға өте ұқсас. Осыған сүйене отырып, қазіргі домбыраның прототипі 4000 жылдан асады деп айтуға болады және алғашқы шертпелі аспаптардың бірі — осы типтегі заманауи музыкалық аспаптардың бастаушысы.

Археологиялық зерттеулермен сақ көшпелі тайпаларының қазақ домбырасына ұқсас және оның прототипі болуы мүмкін екі ішекті музыкалық аспаптарды қолданғаны анықталды, бұдан 2 мың жыл бұрын[1].

Сондай-ақ, ежелгі Хорезмді қазу кезінде шертпелі аспаптарда ойнайтын музыканттардың терракоталық мүсіндері табылды. Ғалымдардың айтуынша, 2000 жыл бұрын өмір сүрген хорезмдік қос ішекті аспап қазақ домбырасымен типологиялық ұқсастыққ 

ие және Қазақстан аумағында өмір сүрген ерте көшпелілер арасында кең таралған аспаптардың бірі болған.

Еуразия құрлығының жазба ескерткіштері бойынша домбыра мен оның материктегі басқа халықтардың ұқсас аспаптары ерте заманнан бері жақсы таныс деген қорытынды жасауға болады. Еуразия кеңістігіндегі түрлі кезеңдердегі ескерткіштерде біз бұл шертпелі аспаптың бар екендігі туралы, атап айтқанда, сақ, ғұн тектес ескерткіштерден білеміз. Бұл құрал кимандарда (құмандарда) да кездеседі. Қыпшақтар-құмандардың ұрпақтары. Бізге Ертіс толқындары (ertis tolqyndary — волны Иртыша), Мұңды Қыз (Mundy kyz — печальная девушка), Тепен көк (tepen kok — рысь), Ақсақ қаз (aqsaq qaz — хромой гусь), Бозінген (bozingen — светлая Бота), Желмая (zhelmaja — одногорбый Бота), құланның тарпуы (qulannyn tarpu ' y — топот құланның), көкейкесті (Kokeikesti — Глубокое переживание) және т.

Марко Поло өз еңбектерінде бұл құрал Сол кезде Ресейде татарлар деп аталған көшпелі түріктердің жауынгерлерінде болғанын атап өтті. Олар тиісті көңіл-күйге жету үшін жекпе-жектің алдында ән айтып, ойнады.

2012 жылы электродомбра құрылды